Thử chất độc trong thực phẩm lẻ

 

Sản phẩm đầu tiên phải kể đến là bộ kit thử của Viện Kỹ thuật Hoá sinh và Tài liệu nghiệp vụ (Tổng Cục Kỹ thuật - Bộ Công an). Kit này được sản xuất dưới dạng ống thuỷ tinh, que nhựa hoặc túi nhỏ, bằng nguyên liệu sẵn có trong nước. Những loại kit này có chung một đặc điểm: Phát hiện sự hiện diện của một loại hoá chất độc hại trong thực phẩm thông qua sự thay đổi màu sắc của thuốc thử nằm sẵn bên trong kit, do vậy có thể dễ dàng đọc kết quả bằng mắt thường.

 

Hiện Viện đã chế tạo được 15 bộ kit khác nhau có thể thử nhanh và cho ngay kết quả nhiều loại độc chất thường được cho vào thực phẩm như nitrit trong thịt đã chế biến, chì trong thực phẩm, thức uống. Ngoại trừ kit kiểm tra thuốc trừ sâu cho kết quả sau khoảng 50 phút, các loại kit còn lại cho kết quả sau không quá 5 phút với độ nhạy và chính xác cao. Với những ưu điểm này, các cơ quan quản lý Nhà nước và người tiêu dùng có thể sử dụng kit thử nhanh để kiểm tra ngay tại cơ sở sản xuất chế biến thực phẩm, các chợ và cửa hàng. Dự kiến giá của mỗi kit thử chỉ khoảng 2.000 - 5.000 đồng. Hiện Viện đang làm thủ tục cần thiết để đăng ký nhãn hiệu sản phẩm trước khi đưa ra thị trường.

 

Một sản phẩm nữa là bộ kit thử nhanh hàn the trên thực phẩm vừa được Viện Công nghệ Hóa học số, 1 Mạc Đĩnh Chi, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh (TP. HCM) nghiên cứu chế tạo. Kit thử có thể nhận ra hàn the trong các loại thịt, cá tươi, nem, giò chả, bánh và cả những sản phẩm khô. Kit có độ nhạy cao, chỉ cần có 50mg hàn the trong 1kg thực phẩm là có thể bị phát hiện ngay. Kit thử gồm có lọ dung dịch và giấy chỉ thị (giấy chuyển sang màu đỏ, có thể khẳng định thực phẩm có chứa hàn the). Giá của mỗi kit thử chỉ 25.000 đồng cho 100 lần thử, tương đương 250 đồng cho 1 lần, rẻ hơn nhiều so với bộ kit thử nhập từ Thái Lan mà các đơn vị y tế đang dùng.

 

Phát hiện 12 vi khuẩn gây bệnh

 

Một Sản phẩm khác không sử dụng chất thử và giấy chỉ thị mà sử dụng kỹ thuật sinh học phân tử (PCR) để xét nghiệm nhanh vi sinh vật gây bệnh trong thực phẩm. Đó là đề tài nghiên cứu của Phó giáo sư tiến sĩ (PGS.TS) Trần Linh Thước. Trường đại học (ĐH) Khoa học Tự nhiên thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM). Thực chất đây là kỹ thuật nhân số lượng bản sao gen của những vi khuẩn cần tìm lên hàng triệu lần, đến mức có thể dễ dàng phát hiện được chúng. Vì vậy, với phương pháp PCR, chỉ cần khoảng 20 giờ là có thể tìm ra nguyên nhân của một vụ ngộ độc.

 

Ở Việt Nam, việc tiến hành xét nghiệm vi sinh vật trong thực phẩm hầu hết chỉ dựa trên phương pháp truyền thống: nuôi cấy kết hợp với các thử nghiệm sinh hóa, miễn dịch. Các quy trình này rất phức tạp, cần có kỹ thuật viên kinh nghiệm về vi sinh vật và đặc biệt là tốn ít nhất từ 2 đến 6 ngày. Đó cũng là lý do vì sao một vụ ngộ độc phải mất cả tuần mới tìm được nguyên nhân gây bệnh. Điều đặc biệt là các bộ kit không chỉ gọi tên một loại vi sinh vật gây ngộ độ thực phẩm mà chúng có thể phát hiện ra 12 loại vi khuẩn khác nhau như: e.coli 0157:h7, salmonella spp, shigella spp, nấm mốc… Tùy thuộc vào loại thực phẩm và số loại chỉ tiêu vi khuẩn gây bệnh cần kiểm soát đối với mỗi loại thực phẩm, các quy trình, bộ kit PCR cho phép xét nghiệm và gọi tên tất cả các vi khuẩn nêu trên trong vòng 24 giờ (trừ Clostridium botulinum, cần thời gian nuôi cấy tăng sinh dài). So với phương pháp nuôi cấy truyền thống, phương pháp này cho hiệu quả chính xác và hay hơn chỗ, nó phát hiện nhiều vi khuẩn gây bệnh hơn và tốn rất ít thời gian.

 

Cho đến nay, các quy trình và bộ kit xét nghiệm các vi khuẩn thông dụng đã được Viện Vệ sinh y tế công cộng TP. HCM và Trung tâm Y tế dự phòng TP. HCM sử dụng dạng sản phẩm thử nghiệm với đánh giá cao. Theo tính toán, "Quy trình PCR và bộ kit xét nghiệm e.coli trong thực phẩm" ra thương phẩm chỉ với giá khoảng 30.000 (trong khi một bộ kit thử tương tự của các hãng sản xuất nước ngoài, cần bảo quản lạnh, giá ít nhất từ 7 - 10USD).